1-انتخاب منطقه برای تفحص:
تفحص اجساد وپیکرهای شهدا،بیشتر درمناطق جنگی که نیروهای ما بیشتر درآنجا متمرکز بوده اند، و همچنین با استفاده از تجربه ها وخاطرات فرماندهان وسرداران وسربازان حاضر درآن مناطق صورت می گیرد .واینگونه نیست که تفحص هرجائی صورت بگیرد.تا فرضیه عراقی بودن آنها را تقویت کند یعنی عملیات شناسایی پیکرهای مطهر شهدا توسط نیروهای اطلاعات عملیات و عناصر تخریب چی با توجه به اطلاعات و اسناد بدست آمده از رزمندگان و آزادگان، آثار موجود از شهیدان و تشخیص خطوط پدافندی در منطقه عملیاتی صورت می پذیرد.سپس مسیر تردد و معبر برای ورود نیروهای تفحص هموار می گردد و در صورت نیاز، زمین برای استقرار بیل مکانیکی فراهم می شود.فعالیت تفحص بسته به نوع ،شرایط و جنس زمین متفاوت است. بطور مثال در منطقه فکه زمین رمل و ماسه ای است، در چیلات، سومار و میمک تفحص در سنگلاخ و تپه‌ها و شیارهای کوچک و بزرگ انجام می شود، در طلائیه زمین باتلاق است ، در شط علی نیزار و آب وجود دارد و در کردستان و حاج عمران در کوههای صعب العبور انجام می گیرد.
2- نحوه شناسایی شهدا از سربازان عراقی:
یکی از مهمترین موضوعات در میدان کار تفحص چگونگی تشخیص پیکر شهدا از اجساد عراقی است. در این رابطه تفاوتهای آشکاری بین پیکر شهید و جسد عراقی وجود دارد،شهدائی که شناسایی می شوند چه بسا همراه شان پلاک ویا کارت شناسایی دال بر ایرانی بودن آنها هم یافت می شود. ویا با ویژگی های دیگراز قبیل :
- · کلاه: کلاه های عراقی ها کاملاً با کلاه ایرانی تفاوت دارد؛
- الف) کلاه آهنی عراقی طشت شکل و کلاه ایرانی جمع تر و گرد می باشد.
- ب) کلاه پشمی عراقی ها دارای آویز در قسمت گوش (مخصوص شمال عراق – کردستان) و کلاه پشمی ایرانی ها دارای دید چشم و رنگ مشخص است.
- ج) برروی کلاه های ایرانی ها معمولاً اشعار انقلابی – اسلامی و یا پیشانی بند درج شده است.
- د) کلاه های کائوچویی هر دوکشور نیز تفاوتی همچون کلاه آهنی دارد.
- · چفیه:
برخی از شهدای ایرانی دارای شال گردن و عموماً دارای چفیه هستند در حالیکه در نظام عراق از این البسه ها استفاده نشده است چفیه های ایرانی سفید رنگ با خطوط سیاه رنگ و یا سیاه با خطوط سفید رنگ میباشند.
- · پیراهن:
- پیراهن ایرانی ها؛
الف) لباس فرم سپاه سبز رنگ و نازک میباشد و ممکن است که آرم سپاه نیز بر روی آن حک باشد.
ب) لباس بسیجی ها هم یا از نوع تکاوری که امروزه آنها را لجنی می گویند و یا خاکی است که بدون سردوشی، درجه و جنس آن مشخص میباشد.
ج) لباس های کره ای نیز حالت نخی نداشته و فاقد سردوشی و غیره هستند.
د) لباس برادران ارتش نیز از نوع کره ای با درجه های نظامی بر روی بازو و یا سردوش و نیز اتیکت بر روی سینه مشخص می باشد.
هـ) لباس گرم بسیج و سپاه از نوع لباس های ورزشی گرمکن می باشند که بلوز و شلوار معمولاً با هم هستند.
ی) در زمستان نیروهای ایرانی از اورکت های معروف به کره ای استفاده کرده که جنس و سایز آنها بطور واضح روشن است، زیر پیراهن و لباس زیر اکثراً از نوع مشخص و نوشته های ایرانی دارد برخی هم لباس زیر آنها ورزشی هستند.
-
پیراهن عراقی ها؛
الف) پیراهن عمومی آنان کاملاً ضخیم و سبز رنگ می باشند دارای سردوشی و نیز بغل بلوز دارای دکمه و جنس آنها معلوم است.
ب) رده های کماندویی عراقی دارای لباس لجنی با رنگ مشخص هستند.
ج) رانندگان تانک عراقی دارای لباسهای یک تیکه سبز رنگ به اصطلاح خلبانی می باشند.
د) عراقی ها دارای ژاکتی سبز رنگ و دارای سردوشی هستند که هنوز در ارتش فعلی آنها بکار می رود. - · شلوار:
نیروهای ایرانی هم ضمن اینکه با همدیگر تفاوت دارند با شلوراهای عراقی تمایزاتی دارند ، شلوار نیروهای بسیج از جنس بلوزهای خاکی دارای جیبهایی از بغل پا است جای کمربند و یا فانسقه هم به اندازه خاص خود میباشد همچنین بلوزهای تکاوری که معمولاً افراد پاسدار وظیفه می پوشیدند و لباس فرم سپاه هم دارای ویژگی های خاص خود است جنس آنها نازک می باشد ، لباس نیروهای ارتش و ژاندارمری هم از نوع لباس های کره ای مانند بوده و برخی از آنها شلوراهای چینی قدیم به رنگ سبز بر تن دارند.
- · فانسقه:
فانسقه ایرانی چند نوع میباشد ، فانسقه پاسداری که سبز رنگ میباشد ، فانسقه خاکی رنگ که متعلق به نیروهای بسیجی و یا ارتش بوده قفل بندهای آنها ، همچنین تعداد سوراخ های تنظیم با فانسقه های عراقی تفاوت دارد اما فانسقه عراقی ها خاکی رنگ با جنس مرغوب و قفل بندهای خاص خود میباشند ، علاوه بر فانسقه نیروهای ایرانی از کمربندهای کوچک نیز استفاده میکردند که قفل بند آنها بصورت کمربندهای معمولی است.
- · پوتین:
زیر پوتین های عراقی نوشته هایی مانند (صنع فی العراق) – (رقم) و علامتی بصورت مثلث که با حرف (ج) که به معنی جیش (نیروهای مردمی عراق را جیش الشعبی گویند) میباشد پوتین های عراقی بزرگ پا و نوک آنها قوسی شکل میباشد. اما پوتین های ایرانی چند نوع میباشدیک نوع زیر آنها با حروف لاتین کلمه (تاف) نوشته شده و یا کلماتی مانند (پیروزی – وین) درج شده است، اکثر نیروهای بسیجی و پاسدار برای سهولت از زیپ های بغل پوتین استفاده و یا از پوتین هایی باساق پارچه ای استفاده می کردند.
- · کتانی :
بعضی از نیروهای ایرانی حتی پرسنل ارتش و ژاندارمری در دوران دفاع مقدس از کفش های کتانی استفاده کرده که در عرف نظامی عراق از این نوع کفش ها استفاده نشده است.
- · جوراب:
ایرانی ها از نوعی جوراب های ساق بلند و یا ساق کوتاه به رنگ دلخواه و یا جوراب سیاه رنگ ساق بلند نازک هستند، نیروهای عراقی از جوراب های بسیار ضخیم سیاه رنگ و یا سبز رنگ استفاده کرده اند.
- · قمقمه ها:
ایرانی ها از یک نوع قمقمه پلاستیکی با رنگ سبز که آرم جمهوری اسلامی حک شده است و قمقمه فلزی که از جنس آلومنیوم میباشد و در زیر آن ظرفی برای خوردن غذا جاسازی شده بود،که درب و کیسه نگهداری آن مشخص میباشد استفاده می کردند اما، قمقمه عراقی ها هم پلاستیکی و هم فلزی
با قمقمه ایرانی تفاوت زیادی دارند کیسه نگهداری آنها هم به شکل خاص خود است.
- · جا خشابی و سینه بند:
تفاوت در جای خشاب و سینه بندهای جای خشاب فشنگ ها
- کوله آرپی جی :
تفاوت در کوله پشتی ها و کوله های آرپی چی هفت
- سرنیزه:
تفاوت در سرنیزه اسلحه ها
- اسلحه و مهمات خاص
وجود اسلحه ژ3 و مهمات همراه، نشان از ایرانی بودن دارد.
- نارنجک:
نارنجک ایرانی با عراقی فرق دارد. نارنجک های ایرانی چهل تیکه و حروف ایرانی روی آن درج است نارنجک های عراقی مصری و دارای شکل ظاهری ویژه ای هستند.
- گتر:
گتر کردن شلوار نیروهای ایرانی با عراقی فرق دارد. از طرفی بعضی از نیروهای ایرانی دارای ساق بند هستند.
- کمک های امدادی:
کیسه جای کمک های امدادی ایرانی با عراقی متفاوت است.
- ماسک:
ماسک نیروهای ایرانی و عراقی تفاوت دارد.
- آمپول آتروپین :
وجود آمپول های آتروپین همراه با نیروهای ایرانی جهت جلوگیری از آثار بمبهای شمیایی.
- چکمه شیمیایی:
چکمه های مخصوص شیمیایی ایرانی با عراقی فرق دارد.
- شعار:
روی لباس ایرانی ها اشعار اسلامی درج شده است (یاشهادت یا زیارت، نام ائمه و..)
- درج نام:
بیشتر شهدای ایرانی نام خود را بر روی لباس ها و برگ پوتین ها درج می کنند.
- محتویات جیب:
وجود پول و سکه های ایرانی همراه با پیکرهای مطهر.
در جیب بعضی از نیروهای ایرانی مدارک شخصی ،عطر ، جانمازی ، قران ، ادعیه ، تصویر امام ، خودکار بیک ، وصیت نامه ، دست نوشته ها، و حتی مسواک وجود دارد.
- · فن آوری های جدید
شناسایی شهدا درسالهای اخیر با استفاده از فناوری های جدید و دانش پیشرفته تشخیص هویت صورت می گیرد.در این زمینه مسئول مربوطه می گوید«: دقیقاً هر پیکری که همراهش پلاک یا کارت شناسایی یا مستندی نباشد در قدم اول گمنام است اما اینکه ما به این اکتفا و اینها را گمنام رها می کنیم، هرگز چنین نیست. همان گونه که شهدایی که طی ۵ ، ۶ سال پیش تفحص شده اند چنین سرنوشتی نداشتند. مسوولان مربوطه تلاش زیادی برای تشخیص هویت این افراد متحمل می شوند... الان گاهی شده ما برای پرونده یک استخوان ،یک ماه در آزمایشگاه کار می کنیم
تشخیص هویت ژنتیکی بخصوص از نیمه دوم دهه 1990 در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته و از سال 2000 ارتش آمریکا و معدودی از ارتش‌های کشورهای پیشرفته برای کمک به تشخیص هویت نیروهایشان در مواقع اضطراری به تهیه بانک اطلاعات ژنتیکی نیروهای «های ریسک» خود اقدام کرده‌اند.
با توجه به اهمیت شناسایی شهدای گمنام با استفاده از استخوان‌ها و بقایای پیکرهای مطهر به دست آمده توسط گروه‌های تفحص، تحقیقات در این حوزه از سال 82 آغاز و نسبت به ثبت اطلاعات ژنتیکی آنها نیز اقدام شده است.
بانک اطلاعات گسترده‌ای از مشخصات ژنتیکی خانواده‌های شهدای مفقودالاثر در حال تهیه است که امیدواریم بتوانیم با بررسی و تطبیق اطلاعات این بانک با مشخصات ژنتیکی در حال جمع‌آوری از شهدای گمنام، کمک موثری به شناسایی هویت آنها و پایان انتظار خانواده‌های معظم این شهدا بکنیم.
با بهره‌گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانواده‌های مفقودان هم یک بانک DNA تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری ، به شناسایی مفقودان کمک می‌کنیم.
از آنجا که خصوصیات ژنتیکی فرد در تک تک سلول‌هایش وجود دارد، استفاده از این شیوه به پژوهشگران امکان می‌دهد با در اختیار داشتن یک قطعه مو، یک قطره خون، یک قطعه استخوان یا حتی آثار بزاق دهان یک فرد نسبت به شناسایی او اقدام کنند.
این مساله اهمیت بسزایی در شناسایی مجرمان، شناسایی اجساد غیرقابل شناسایی بر اثر حوادثی که منجر به سوختگی و از بین رفتن خصوصیات ظاهری می‌شوند و همچنین اثبات ابویت دارد.
بنابراین از این روش به عنوان مطمئن‌ترین شیوه احراز هویت در جهان استفاده میشود.
روش جاری تنها طریق ممکن و مطمئن برای شناسایی نمونه‌های مفقود شده با پیشرفته‌ترین روش‌های علمی موجود بوده و در حال حاضر برای شناسایی قربانیان حوادث مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبیعی است این بررسی تنها برای مفقودانی قابل استفاده است که پیش از دفن نمونه‌ای از شهید برداشته شده و در آزمایشگاه در اختیار باشد. از طرفی چون در وهله اول، هر نمونه ناشناخته می‌تواند شانس وابستگی به هر یک از مجموعه خانواده‌های شهدای مفقود را در سراسر کشور داشته باشد، بنابر این لازم است 2 بانک ژنی یکی از خون والدین شهدای مفقود یا گمنام و دیگری بانک ژنی اجزای به جا مانده از پیکر شهید بزرگوار تهیه شود.
پس چون قبلا از شهیدان نمونه ژنتیکی نداشته‌ایم که با مقایسه بتوان مطمئن شد، بانک خون خانواده‌ها هم نیاز است؟
اطلاعات ژنتیکی یک فرد در عین آنکه یک تصویر منحصر به‌فرد است 50 درصد با خصوصیات ژنی پدر و 50 درصد با خصوصیات ژنی مادرش شباهت دارد و مطالعات مولکولی این امکان را فراهم می‌آورد که با در دست داشتن خصوصیات ژنی یک فرد، پدر یا مادرش را از مجموعه‌ای از افراد در دست مطالعه مشخص کنیم.
مراحل اجرایی و روندی که منجر به شناسایی از میان این همه استخوان میشود، چیست؟
در آزمایشگاه از روش‌های علمی استاندارد فناوری زیستی نوین برای دستیابی بهDNA نمونه‌های به دست آمده و تطبیق آن باDNA وابستگان پیکرها بهره گرفته میشود.
عزیزان جستجوگر وایثارگر ما در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل امروز با جستجو میان خاک‌ها، شیارها و سنگرهای باقیمانده از سالهای دفاع مقدس، پیکر شهیدان را جستجو می‌کنند و این پیکرها همراه با یک کارت سبز یا شناسنامه به معراج شهدا تحویل داده می‌شوند و سپس در اختیار ما قرار می‌گیرند. ما در این آزمایشگاه ضمن انجام بررسی‌های آنتروپومتری یا پیکرشناسی، از هر پیکر نمونه‌هایی که در اختیار است را در فرم‌های مخصوصی علامتگذاری می‌کنیم. در این فرم‌ها اطلاعات مربوط وحتی جزیی‌ترین اجزایی که همراه پیکر بوده مثل ساعت، انگشتر یا لباس خاص را ثبت می‌کنیم و در نهایت یک قطعه کوچک در حد 5سانتی‌متر از استخوان برمی‌داریم؛ البته گاهی ممکن است فقط یک دندان را برداریم و با همان قطعه کوچک، فرآیندهای بعدی که تهیه پودر و استخراجDNA است در دیگر بخش‌های این آزمایشگاه صورت می‌گیرد.
اما این رشته‌ها چگونه استخراج می‌شوند؟
نمونه‌هایی که از تفحص مفقودان به دست می‌آید پس از رفع آلودگی و شستشو با روش‌های خاص تحت شرایط سرد به شکل پودرهای بسیار ظریفی درمی‌آیند تا برای مراحل مختلف آزمایشگاهی آماده شوند. در بخش دیگر آزمایشگاه بااستفاده از بافرهای مختلف و شرایط مناسب مواد معدنی، کلسیم و فسفر از پودر به دست آمده جدا شده، غشای سلول تخریب میشود و در واقع به هسته سلول می‌رسیم. سپس با روش‌های دیگر، غشای هسته سلول را باید باز کنیم. در پایان این فرآیند، کلافDNA را از سلول‌های استخوانی به دست می‌آوریم که پس از کنترل کیفیت برای پروفایلینگ ارسال میشود.
اگر تنها تارمو یا دندانی باقی مانده باشد چطور؟
حتی اگر هدف ما بررسیDNA از نمونه‌های دندان هم باشد همین مراحل را انجام می‌دهیم و یک دندان در شرایط مناسب و سرد پودر میشود.
پس چرا همچنان شهدای گمنام دفن می‌شوند؟
تکمیل این بانک‌ها و به نتیجه رسیدن، زمانبر است؛ اما از آنجا که اولا هیچ طریق سریع‌الوصول دیگری وجود ندارد و ثانیا والدین بزرگوار شهدا اغلب در سنین کهنسالی هستند، لازم است هرچه سریع‌تر نسبت به اخذ نمونه‌های خون والدین اقدام شود تا با این تلاش علمی و استعانت از خداوند متعال، امکان وصول به پاسخ هرچند در طول زمان میسر گردد.
در نظر داشته باشید در بسیاری از موارد، اجساد مطهر شهدا طی مدتی طولانی در شرایط نامناسب محیطی قرارگرفته‌اند و ممکن است بعضی از آنها جهت آزمایش‌های مورد نظر مناسب نباشند و در برخی موارد کار شناسایی را ناممکن می‌سازد.
مجریان طرح در تلاشند با اتخاذ روش‌های مناسب، امکان بررسی نمونه‌هایی که هر دو یا یکی از والدین به رحمت ایزدی پیوسته‌اند را نیز فراهم کنند.
اما تاکنون تعداد زیادی از شهدا به عنوان شهید گمنام به خاک سپرده شده‌اند. آیا این شهیدان هم در این طرح مدنظر قرار گرفته‌اند؟
تاکنون بیش از 500 نمونه از بقایای استخوان‌های این شهدا مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات ژنتیک آنها در مراحل مختلف بررسی هستند، این استخوان‌ها پس از کدگذاری به خاک سپرده می‌شوند و همزمان با پیشرفت این طرح و غنی شدن بانک اطلاعاتی مفقودان و خانواده‌ها ان‌شاء‌الله طی یکی دو سال آینده سرعت شناسایی مفقودان بیشتر خواهد شد و به مرور خانواده‌ها از نشان مزار عزیزانشان آگاه می‌شوند. از زمان اجرای این طرح و برابر هماهنگی با مسوولان ذی‌ربط جستجوی مفقودان، مقرر شده است از تمام شهدای به دست آمده از عملیات تفحص، نمونه کوچکی به آزمایشگاه منتقل شود و با کدگذاری لازم در مناطق مختلف کشور دفن شوند تا پس از سپری شدن زمان تشکیل بانک‌هایDNA مورد اشاره، امکان راهنمایی خانواده‌های معظم میسر شود.
- اسرا:
برخی از این شهداء گاهی اسرایی در زندانهای رژیم بعث عراق بوده اندکه در عراق به شهادت رسیده اند ودرمحلی گاها به طور دسته جمعی قتل عام می شده اند،که در سالهای اخیر کشف وبین مقامات رد وبدل می شوند.
- عنایت ائمه ع:
شناسایی شهدا گاهی به گونه ای است که تفحص کنندگان ،قبل از تفحص به راز ونیاز به خدا وتوسل به ائمه اطهار علیهم السلام ویا با عنایت روح پاک یکی از این شهدا صورت می گیرد.در این مورد خاطرات تفحص کننده گان بسیار جالب وخواندنی است.
- گمنامان:
علاوه برآنها برخی از شهداء گمنام بزرگوار با تأسی از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها ،از خدا خواسته اند که گمنام بمانند. منظور آنکه آرزویشان این بود که مفقود شوند.وگمنام بمانند.
این همه زحمت وتلاش واین همه دلایل گویای آن است که این شهدای گمنام شهدای ایرانی واز فرزندان دلیر ورشید این مرز وبوم اند نه عراقی.
- تعداد:
در طول این سال‌ها و طی عملیات تفحص، بیش از 50 هزار جسد شهید از مناطق عملیاتی پیدا شده که حدود 10 درصد آنان بدون نام و نشان هستند و اگرچه در حال حاضر 800 حرم شهدای گمنام در کشور ایجاد شده، اما همچنان پیکر 7 هزار رزمنده تاکنون مفقودالاثر مانده است.
